Các bác sĩ đã từng chứng kiến nhiều trường hợp người hút thuốc lá truyền thống chuyển sang thuốc lá điện tử với hy vọng cai nghiện nhưng thực chất lại rơi vào tình trạng nghiện kép, với mức độ tổn thương ngày càng nghiêm trọng hơn…
Tiếp nhận nhiều ca cấp cứu do thuốc lá điện tử
Theo PGS.TS. Phan Thu Phương – Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, qua tổng hợp lại các bằng chứng khoa học cho thấy thuốc lá điện tử gây ra những tác hại vô cùng khủng khiếp.
Không chỉ chứa nicotine gây nghiện như thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử còn ghi nhận nhiều ca tổn thương cấp tính: suy hô hấp, tổn thương phổi cấp, truỵ tim mạch, suy gan, suy thận, thậm chí là suy đa cơ quan.
“Tại Bệnh viện Bạch Mai, chúng tôi từng tiếp nhận hàng trăm ca cấp cứu do thuốc lá điện tử, trong đó có cả những bạn học sinh – sinh viên mới 19 – 20 tuổi, nhập viện trong tình trạng nguy kịch.
Đáng lo ngại hơn, thuốc lá điện tử có thể bị pha trộn với ma tuý và chứa đến 15.000 hoá chất độc hại, nhiều loại chưa từng được kiểm định. Những thiết bị bắt mắt, hương vị ngọt ngào, mùi thơm dễ chịu khiến người dùng, đặc biệt là giới trẻ lầm tưởng rằng đây là sản phẩm “an toàn” hoặc “ít hại hơn”. Nhưng sự thật là nó có thể nguy hiểm hơn cả thuốc lá truyền thống”- PGS.TS Phan Thu Phương nói.
PGS Phương cũng chia sẻ các bác sĩ đã từng chứng kiến nhiều trường hợp người hút thuốc lá truyền thống chuyển sang thuốc lá điện tử với hy vọng cai nghiện nhưng thực chất lại rơi vào tình trạng nghiện kép, với mức độ tổn thương ngày càng nghiêm trọng hơn.
“Vì vậy, tôi tha thiết mong các bạn sinh viên không bị mê hoặc bởi thuốc lá điện tử. Hãy bảo vệ chính mình và lan toả nhận thức để cộng đồng cùng hiểu rõ mức độ nguy hại của sản phẩm này”- PGS Phan Thu Phương nói và nhấn mạnh thêm: Việc Quốc hội chính thức cấm thuốc lá điện tử là một quyết định vô cùng kịp thời và đúng đắn. Chúng tôi – những người làm nghề y cảm thấy rất vui mừng, vì đây là một chính sách mang lại lợi ích thiết thực cho sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam.
Không có loại thuốc lá nào an toàn
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cảnh báo tất cả các loại thuốc lá, bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều có hại. Ngoài những tác hại đã được biết đến như: gây nghiện do có chứa nicotine, ung thư, ảnh hưởng tới hệ miễn dịch, tâm thần, răng miệng, sinh sản, hô hấp và tim mạch,…thuốc lá mới còn có nguy cơ gây ra nhiều ảnh hưởng cấp tính nguy hiểm và nguy cơ phát sinh các vấn đề xã hội nghiêm trọng hơn rất nhiều so với thuốc lá điếu thông thường, như: hội chứng tổn thương phổi cấp (EVALI).
Với việc sử dụng thuốc lá điện tử ngày càng tăng, hàng ngàn trường hợp ngộ độc nicotine, cả vô tình (chủ yếu là ở trẻ nhỏ) và cố ý (trong thanh thiếu niên và người lớn). Với giới trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên, thuốc lá điện tử gây ra hàng loạt ảnh hưởng nguy hại đến sức khỏe và sự phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần.
Việc tiếp xúc sớm với nicotine trong độ tuổi não bộ đang phát triển có thể phá hủy tế bào gốc thần kinh, làm gián đoạn quá trình tái tạo và phát triển của não, ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng học tập, cảm xúc và hành vi. Về lâu dài, tình trạng này có thể gây ra rối loạn tâm thần, suy giảm nhận thức, mất khả năng tập trung, thay đổi tính cách, dẫn đến các hành vi bất thường và kết quả học tập giảm sút nghiêm trọng.
Không dừng lại ở đó, thuốc lá điện tử còn gây tổn thương nặng nề đến hệ hô hấp, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như viêm tiểu phế quản tắc nghẽn, viêm phổi lipid, tràn khí màng phổi nguyên phát, suy giảm chức năng phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Các chất hóa học trong khói thuốc như nicotine, carbon monoxide còn có thể gây rối loạn tim mạch, hình thành huyết khối, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, suy tim và đột quỵ. Đặc biệt, một số hợp chất có trong khói thuốc lá điện tử như formaldehyd, acrolein, toluene, cùng các kim loại nặng như niken và chì có thể làm biến đổi tế bào dẫn đến ung thư.
ThS. Nguyễn Thị Thu Hương – Phụ trách Phòng Nghiệp vụ, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho rằng, nhiều nghiên cứu cho thấy, các loại thuốc lá mới trong đó có thuốc lá điện tử vẫn chứa nicotine và nhiều hóa chất độc hại, gây nghiện và ảnh hưởng nghiêm trọng đến não bộ đang phát triển, hệ tim mạch, hô hấp của thanh thiếu niên.
Cùng đó, chúng thường được thiết kế với mùi vị, kiểu dáng hiện đại, bắt mắt, dễ tạo cảm giác “thời thượng”, khiến nhiều bạn trẻ tò mò, thử dùng rồi dần bị phụ thuộc.
Các công ty sản xuất thuốc lá điện tử đã chủ động nhắm tới đối tượng thanh thiếu niên như một tệp khách hàng quan trọng. Họ phát triển các sản phẩm phù hợp với thị hiếu giới trẻ như hương vị trái cây, kẹo ngọt, thiết kế nhỏ gọn, màu sắc bắt mắt, có thể ngụy trang dưới dạng bút viết, USB, dây đeo cổ, son môi…
Ngoài ra, theo ThS Hương, sự quảng bá sai lệch rằng thuốc lá điện tử, nung nóng “ít hại hơn thuốc lá truyền thống” khiến nhiều bạn trẻ chủ quan, trong khi thực tế WHO và Bộ Y tế đều khẳng định không có loại thuốc lá nào an toàn.
Quốc hội đã thông qua Nghị quyết yêu cầu cấm toàn diện việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ ngày 1/1/2025. Đây là một bước luật hóa mạnh mẽ nhằm đóng định vị trí của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Bộ Y tế đang gấp rút hoàn thiện dự thảo Nghị định xử phạt hành vi liên quan đến thuốc lá điện tử, nhằm tạo lập một khung pháp lý đầy đủ để thực hiện nghiêm nghị quyết Quốc hội.
Theo đó, dự kiến quy định được đưa ra là người sử dụng thuốc lá điện tử sẽ bị phạt tiền từ 3-5 triệu đồng, và những người biết nhưng không ngăn cản hành vi sử dụng tại nơi mình quản lý sẽ bị phạt từ 5-10 triệu đồng.